DİKSİYON NEDİR?

Diksiyon nedir kısaca bahsedecek olursak: Diksiyon köken olarak Latince bir kelimedir. Güzel ve etkileyici konuşmak, dili tanımak, dili en etkili biçimde kullanmak, sesin yapısının inceleyerek konuşma sanatının gereklerini yerine getirmek gibi faaliyetlerin tümüne diksiyon denir. Sözü gereğince kullanmak, kelimeleri doğru söylemek, hecelerin uzunluğuna, tonlama ve vurgulamaya dikkat etmek, jest ve mimik ve tavırları yerinde kullanmak da diksiyonun ana prensipleri arasındadır. Diksiyon hitabet ile birlikte anılır. Birbirine çok yakın olan bu iki disiplin okul ve kurslarda birlikte anlatılır. Diksiyon bir metni dosdoğru okumayı ve metindeki duyguları net olarak dinleyenlere aktarmayı hedefler. Bu metin ezberleyebilir ya da metni yüzünden okuyabilirsiniz. Her halükarda sesleri doğru çıkarmanız gerekir. Duyguyu karşıya geçirmeniz şarttır.

Hitabet Nedir?

Hitabet Yunanca “Retorik” kavramının Arapça karşılığıdır. “Belağat” kelimesi de aynı anlamda kullanılır. İnsanları güzel konuşarak etkileme ve ikna etme sanatıdır. Kitleleri etkilemek için hitabet gücüne sahip olmak gerekir. Hitabet sadece siyaset için değil hayatın tüm alanlarında gerekli bir yetenektir. Hitabet, sonradan kazanılan bir yetenektir.

Güzel Konuşma Sanatı,

İş yaşamımızda ve özel hayatımızda kendimizi doğru ve kaliteli ifade edebilmek, yaptıklarımızı en doğru şekilde ve iyi anlatabilmek, başarımızı artıracak çok önemli bir unsurdur. İnsanların en önemli iletişim aracı konuşmaktır. Konuşurken kendimizi dinletmek, insanları ikna etmek, takdir edilmek, başarmak, tercih edilmek isteriz. Tüm bunları başarmak için doğru ve güzel konuşmamız gerekir. Etkili iletişim kurabilmek iyi bir diksiyona sahip olmak mümkündür. İyi bir diksiyona, isteyen herkes sahip olabilir. Diksiyon eğitimi ile konuşma kurallarını öğrenir daha etkili konuşmaya başlarsınız.

DİKSİYONU ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Dil ve Diksiyon

İnsan sosyaldir. Bu yüzden konuşmak zorundadır. İnsan sosyalleşirken en önemli ileitşim aracı olarak dilini kullanır. Dil konuşmanın en temel dinamiğidir. Dilin konuşulma tarzına da üslup denir. Dil ve üslup diksiyonun önemli unsurlarıdır. 3 farklı konuşma tarzı vardır. Bunlar;

• Sade Üslup
• Yüksek Üslup
• Karışık Üslup

Sade üslupta, kolay ve anlaşılır olmak önemlidir. Kolayca anlatmak, kolayca öğretmek, eğlendirmek bu üslubun amaçları arasındadır.

Yüksek Üslupta, sanatlı ve görkemli bir konuşma tarzı seçilir. Söz sanatlarına yer verilir. Parlak kelimeler kullanılır.

Karışık Üslupta, Bu üslup büyük çoğunluğun kullandığı üsluptur. Bu üslubu herkes anlar. Bu konuşma tarzında hem yüksek hem de sade üslup kullanılır.

2- Ses ve Diksiyon

Ses diksiyonun en önemli unsurlarından biridir. Ses, en önemli şeyi yani duyguyu yansıtır. Evet kelimesi farklı ton ve seslerde kullanıldığında farklı anlamlar verir. Hayır kelimesi de aynı şekilde farklı seslerde söylendiğinde farklı anlamlara gelir hatta evet anlamına geldiği de çok görülür. Ses bilgisine “Fonetik” adı verilir. Diksiyonun belli olması için sese, sesin anlam kazanması içinse diksiyona ihtiyaç vardır. Türkçe ses bakımında son derece kulağa hoş gelen bir dildir. Sesler cıvıltı şeklinde duyulur. Ulama kuralından dolayı tüm kelimeler birbirine bağlanır. Kesilme, katılık ve bağırma yoktur. Sesi iyi çıkarmak diksiyonun önemli bir parçasıdır. Bu yüzden harflerden başlayarak seslerin nasıl çıkarılacağının öğrenilmesi gerekir.

3- Doğru Soluk Alıp Verme

Ayrıca doğru soluk alıp verme de diksiyonda çok önemlidir. Anlatmak istediğimiz şeyleri anlatırken en önemli noktada nefesimiz biterse hem kelime bozulur. Hem konuşmanın akışı bozulur hem de anlatmak istediğimizi etkili ifade edemeyiz. Dolayısıyla doğru soluk alıp vermemiz gerekir. Doğru soluk alıp verme konusunda bebekler çok iyidir. Onlara baktığınızda soluğu göğüslerine değil karınlarına aldıklarını görürsünüz. Karna alınan nefes en sağlıklı nefestir. Bunu yapmak için diyaframdan nefes almanız gerekmektedir.

Doğru Soluk Alıp Verme Teknikleri

• Soluk sık ve derin alınmalıdır. Sakin bir şekilde ses çıkarmadan alınmalıdır.
• Burundan soluk almak en sağlıklı soluk alma yöntemidir.
• Soluk alırken konuşulmamalıdır.
• Ani soluk verilmemelidir.
• Konuşurken soluk alıp vermeyi konuşmanın gidişatına göre ayarlamak gerekir.
• Soluk alırken diyafram kullanılmalıdır

Diksiyon Çalışmaları

Diksiyon alıştırmaları sayesinde, konuşmanızı düzeltebilir daha doğru ve güzel konuşabilirsiniz. Bunun için yapılacak bazı çalışmalar mevcuttur. Bunlara göz attığımızda;

Kelime Çalışmaları: kelimeleri ve doğru harfleri çıkarmak için yapılan çalışmalardır. Aşağıdaki örnekleri farklı hece ve kelimelerle çoğaltabilirsiniz.

Bi Be Ba Bo Bu Bö Bü Bı,

Rûya, rûzgâr, hûlya, gûya, lûzûm, lûtfen, lûgat, nûr, nûmara, Nûri,

Piç Peç Paç Poç Puç Pöç Puç Püç Pıç

Ses Bükümleri: Ses perdelerindeki değişikliklere “büküm” adı verilir. Ses, yüksek ya da alçak, hızlı ya da yavaş, vurgulu ya da vurgusuz olarak çıkarılmalıdır. Mesela seslenme nidası kullanıyorsak vurgulu ve daha yüksek bir tonda söylemeliyiz. Ey! Hey! Alo! Gibi ünlemler sert, keskin ve yüksek perdeden söylenir.

Boğumlanma: Seslerin doğru yerde ve doğru zamanda çıkarılmasıdır. Boğumlanma çalışmalarında söylemesi zor kelime grupları ile çalışma yapılır. Birbirine benzeyen kelimelerden oluşan metinler okunur. Mesela;

U Harfi İçin: Uluborlulu utangaç Ulviye ile Urlalı uğursuz Ulvi uğraşa uğraşa Urfa'daki urgancılara uzun uzun, ulam ulam urgan sattılar.

Tekerlemeler: Tekerlemeler, dilin harket kabiliyetini artırır. Sıkı bir tekerleme çalışması ile dildeki kelime ve ses kayıpları azalır. Daha net daha vurgulu ve daha güzel sesler çıkmaya başlar. Bu nedenle tekerlemeler, diksiyon çalışmaları içinde ayrı bir öneme sahiptir.

T Ç ve S Sesleri için: Üstü üç taşlı taç saplı üç tunç tası çaldıran mı çabuk çıldırır, yoksa iç içe yüz ton saç kaplı çanı kaldıran mı çabuk çıldırır? Üç tunç tas has kayısı hoşafı.

Sağdeyi Çalışmaları: Sağdeyi kelimelerin özelliğine bağlı olarak, sesleri çıkarırken doğru çıkarmaya ve doğru yerde tonlamaya denir. Her dilin Sağdeyi özellikleri farklıdır. Mesela:

• Dilimizde vurgu son hecede yapılır. Artık gelir misin

• Yer isimlerinde ise İlk hece vurgulanır. Adana, Osmaniye

• Uzun söylemişli kelimeler yabancı kelimelerdir. Katil, nazır, edebi, ziya gibi…

Durak Çalışmaları: Metin okurken duraklama yapılması gereken yerler vardır. Bu duraklamaların nerede yapılacağını bellemek için durak çalışmaları yapılır. Virgülden sonra kısa durulur. Cümle bitince normal uzunlukta durulur. Bölümler arasında geçiş yapılırken uzun durulur.

Güzel Konuşmak İçin Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar

• Etkili dinleme yapın, karşınızdaki kişiyi onaylayın, başınızı sallamanız gerektiğinde sallayın.

• Onaylayıcı cümleler kurun ve mimikler yapın.

• Az ya da fazla konuşmayın. İletişim kurduğunuz kişilere kendilerini ifade etme şansı verin.

• İltifat edin ama yapmacık olmayın.

• Övünmeyin, “ben”li cümleler kurmayın. “Ben olsam” ile başlayan cümlelerden uzak durun.

• Ses tonunuz monoton olmasın. Cümlenin gidişine göre sesinizi alçaltın ya da yükseltin.

• Kelimeleri yutmayın acele etmeyin. Yavaş konuşmayın dengeyi yakalayın.

• Konuşmanızı karşınızdaki kişiye göre yapın iyi anlaşmak için karşınızdaki kişinin eğitim seviyesi nereli olduğu, ilgi alanları çok önemlidir.

• Mizahı kullanmaktan kaçınmayın.

• Doğal olun. Kendiniz gibi hissettirmeyen şeyleri söylemeyin.

• Puan toplamak için şakalar yapmayın.

• Sözü gerek olamadığında uzatmayın.

• Düşünün, düşünün, düşünün, düşünmeden konuşmayın.

Diksiyon Kursu Nedir?

Diksiyon ve güzel konuşma kursu , kişinin, kelimeleri doğru kullanmasını, sesin yapısını öğrenerek doğru ses tonuyla konuşmasını amaçlar. Doğru soluk alıp vermeyi, tonlama, vurgu ve üslubun güzelleştirilmesini hedefleyen bir eğitimdir. Diksiyon düzeltme amacındaki bireyler için başarılı olmanın yolu diksiyon dersi almaktan geçer. Diksiyon dersi nedir? Sorusuna ise diksiyonu düzeltmek için yapılan çalışmaların olduğu etkinliklerdir. Diyebiliriz.